Bonifacio: Ang Supremo at ang Laban para sa Katotohanan
Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya sa pagkadalisay at pagkadakila gaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa?Ito ang unang linya na bumungad sa akin sa “Bonifacio: Ang Supremo, Isang Musikal” ng Philstagers Foundation. At sa totoo lang, kahit ilang beses ko na itong narinig sa school dati, parang ngayon lang tumama nang ganito. Siguro kasi habang pinapanood mo ang buhay ni Bonifacio sa entablado, biglang naiisip mo na… paano na lang kung hindi natin inaalala ang ganitong mga kuwento?Maganda ang palabas. Hindi lang maganda na parang okay lang, kundi maganda na ramdam mo sa tiyan at sa dibdib habang nanonood. Pinag-isipan ang production, malinaw na pinag-aralan ang bawat eksena, at walang itinira sa paghahanda. Ang mga artista, mula sa bida hanggang sa ensemble, ramdam mong hindi lang umaarte kundi parang lumalaban din sa sariling paraan. May mga eksena na tahimik lang ang lahat, tapos biglang may lalabas na kanta na hindi mo malilimutan. Hindi siya yung tipong pilit ipapakanta sa’yo pagkauwi, pero ramdam mo na naiwan siya sa’yo.Ayon kay Atty. Vince Tañada, na siya ring gumanap bilang Bonifacio at nagsulat ng palabas, gumawa sila ng survey kung saan lumabas na walumpung porsyento ng mga estudyante at guro ang naniniwalang pinatay si Bonifacio ng mga Kastila. Ang totoo pala, kapwa niya Pilipino ang pumatay sa kanya, mga kaaway niya sa politika noon. Masakit isipin, lalo na kung iniisip mo na pareho naman silang may layunin noon para sa kalayaan. Pero ganyan siguro talaga, kahit sa kasaysayan, may parte tayong ayaw pakinggan kasi mas magaan sa loob kung hindi natin alam.Nakakatawa at nakakalungkot din na may mga paaralan na tumatangging ipalabas ito sa kanila. Pero may iba namang eskwelahan na mas pinipili ang buong katotohanan kaysa sa maginhawang bersyon ng kuwento. Kung tutuusin, dito pumapasok ang halaga ng sining. Hindi lang siya pampalipas oras o pampasaya. Sabi nga ni Tañada, ang sining ay kaluluwa ng kasaysayan. At kapag nawala o pinabayaan natin ito, paano na lang ang kasaysayan na isinasalamin nito?Kung babalikan mo, may kinalaman din ito sa nangyayari sa atin ngayon. Sa dami ng fake news at kung anu-anong reinterpretation ng nakaraan, madaling mabura ang ilang detalye, lalo na yung mga masakit pakinggan. Kaya mahalaga na may ganitong klase ng produksyon. Sining na hindi lang para maganda sa paningin, kundi sining na magtutulak sa’yo na magtanong at mag-isip.Nag-premiere ito nitong Agosto 2 sa St. Scholastica's College sa Manila at punong-puno ang venue. Ililibot nila ito sa buong Pilipinas hanggang Abril 2026. May tiket na mabibili mula limandaang piso hanggang isang libo depende sa upuan at venue. Puwede kang bumili direkta sa Philstagers Foundation sa Facebook o sa mismong venue kapag performance day.Sa totoo lang, hindi lang ito tungkol kay Bonifacio. Oo, siya ang sentro ng kuwento, pero habang nanonood ka, maiisip mo rin ang mga buhay ng ibang bayani na baka hindi natin gaanong binibigyang pansin. At siguro, kahit sino sa atin, basta handang tumayo para sa tama, ay pwedeng maging bayani sa sarili nating maliit na paraan. Kung hindi natin pipilitin ang sarili nating alalahanin at ipaglaban ang kasaysayan, paano na lang kung balang araw, iba na ang ikwento tungkol sa atin… at wala na roon ang totoo?
